آئین نامه نحوه تاسیس وبهره برداری بيمارستانها
فصل اول- تعاريف:
ماده 1- بيمارستان يك مؤسسه پزشكى است كه با استفاده از امكانات تشخيصى، درمانى، بهداشتى، آموزش و پژوهشى به منظور درمان و بهبودى بيماران سرپايى و بسترى بصورت شبانه روزى تأسيس مىگردد.
تبصره 1- بيمارستان عمومى يك واحد بهداشتى و درمانى است و بايد حداقل داراى چهار بخش بسترى (داخلى - جراحى عمومى - زنان و زايمان - اطفال) و بخشهاى آزمايشگاه، داروخانه، راديولوژى، و فوريتهاى پزشكى (اورژانس) و تغذيه كه همگى اجزاى لاينفك بيمارستان بوده كه طبق ضوابط و آييننامههاى مربوطه پروانه تأسيس و مسئول فنى جداگانه صادر خواهد گرديد.
تبصره 2- بيمارستان تك تخصصى يك واحد بهداشتى و درمانى است كه در يك رشته تخصصى يا فوق تخصصى پزشكى فعاليت خواهد نمود.
تبصره 3- مؤسسين يا هيئت مديره بيمارستانهاى عمومى موظف هستند حداقل 20% ظرفيت تختهاى مصوب بيمارستان تحت مديريت خود را به بسترى كردن بيماران داخلى و اطفال اختصاص دهند.
تبصره 4- بيمارستانهاى عمومى موظفند در صورت نياز دانشگاه / دانشكده مربوطه 10% تختهاى مصوب را به بخش سوختگى و 10% به بخش روانپزشكى اختصاص دهند كه در اين صورت رعايت ضوابط مربوطه الزامى مىباشد.
ماده 2- در اين آييننامه به منظور اختصار به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكى (وزارت) و به دانشگاه يا دانشكده علوم پزشكى و خدمات بهداشتى - درمانى (دانشگاه / دانشكده) و به كميسيون تشخيص امور پزشكى موضوع ماده 20 قانون مربوط به مقررات امور پزشكى، داروئى و مواد خوردنى و آشاميدنى مصوب سال 1334 (با اصلاحات بعدى) كميسيون قانونى و به پروانههاى تأسيس و مسئول فنى (پروانههاى قانونى) گفته مىشود.
فصل دوم- شرايط تأسيس و بهرهبردارى:
ماده 3- اقدام به تأسيس هر نوع بيمارستان، منوط به كسب موافقت اصولى و اجازه تأسيس از وزارت مىباشد.
ماده 4- اجازه تأسيس به كسانى داده مىشود كه صلاحيت آنها طبق ضوابط تعيين شده به تأييد كميسيون قانونى رسيده باشد.
تبصره 1- هر فرد مىتواند حداكثر در دو مؤسسه پزشكى بعنوان مؤسس (يكى صورت حقيقى و يكى بصورت حقوقى) عضويت داشته باشد.
تبصره 2- متقاضيان تأسيس بيمارستان بايد حداقل ده نفر بوده بطوريكه شش نفر از اعضاء مؤسس (نصف بعلاوه يك) از گروه پزشكى و پيراپزشكى از مقطع كاردانى به بالا كه سه نفر آنها مؤسسان واحدهاى پاراكلينيك (آزمايشگاه - داروخانه - راديولوژى) و بقيه از ساير افراد حقيقى يا حقوقى باشند.
تبصره 3- دو سوم سهامداران بيمارستان بايستى از فارغالتحصيلان گروه پزشكى و پيراپزشكى باشند، ضمناً هر فرد مىتواند حداكثر در دو مؤسسه پزشكى سهامدار شود.
ماده 5- شروع بكار، بهرهبردارى و ادامه فعاليت بيمارستان عمومى و تخصصى منوط به راهاندازى بخشهاى مختلف بيمارستان و فوريتهاى پزشكى و بكارگيرى مسئولان فنى بيمارستان، مسئولان فنى بخشهاى پيراپزشكى و كاركنان پزشكى و پيراپزشكى جوياى كار براى تمام بخشهاى بيمارستانى پس از تصويب كميسيون قانونى و اخذ مجوزهاى لازم از واحدهاى ذيربط وزارت و با رعايت ضوابط قانونى و مقررات مندرج در اين آييننامه مىباشد.
تبصره - بيمارستانها بصورت شبانه روزى و با سه نوبت كارى اداره خواهند شد.
ماده 6- صدور مجوز شروع بكار بيمارستانها منوط به معرفى مسئولان فنى و ساير افراد فنى واجد شرايط با مدارك دانشگاهى جهت كليه نوبتهاى كارى و براى تمامى بخشهاى بيمارستانى به معاونت درمان دانشگاه / دانشكده و تأييد صلاحيت توسط كميسيون قانونى مىباشد.
تبصره: تمديد پروانه تأسيس و مسئولان فنى بر اساس قانون آموزش مداوم جامعه پزشكى كشور و ضوابط اعلام شده از سوى وزارت و نيز مفاد اين آييننامه مىباشد.
ماده 7- براى اخذ پروانه تأسيس (بهرهبردارى) معرفى حداقل 50% كادر پزشكى و پيراپزشكى بعنوان مسئول فنى، پزشكان همكار و پيراپزشكان از دانش آموختگان گروه پزشكى و وابسته جوياى كار كه در مراكز دولتى، خصوصى، خيريه، نهادها و ارگانها هيچ نوع فعاليتى نداشته باشند براى تمامى نوبتهاى كارى ضرورى است.
ماده 8- مسئولان پذيرش و بايگانى بيمارستانها بايستى از بين افراد جوياى كار رشته كارشناسى يا كاردانى مدارك پزشكى انتخاب و معرفى شوند (در صورت نبودن فارغالتحصيل رشتههاى فوقالذكر بكارگيرى افراد ساير رشتههاى گروه پزشكى جوياى كار نظير پرستارى بلامانع است)
ماده 9- رعايت فعاليت حداكثر دو شيفت كارى براى كليه پزشكان (عمومى و تخصصى) و كادر پيراپزشكى كه در بيمارستان فعاليت مىكنند الزامى است و مجوز فعاليت همزمان براى دو محل در يك نوبت كارى براى افراد صادر نمىگردد، ضمناً يك پزشك حداكثر مىتواند با دو مؤسسه درمانى (اعم از بيمارستان - درمانگاه و...) همكارى داشته باشد.
ماده 10- پزشكانى كه در بيمارستان فعاليت مىكنند (مسئولان فنى و پزشكان همكار) در همان نوبت كارى نمىتوانند در مركز ديگرى فعاليت نمايند.
ماده 11- رعايت مفاد آييننامه اجرايى قانون اجازه تأسيس مطب در بكارگيرى پزشكان (عمومى و متخصص) بعنوان مسئول فنى و يا پزشك همكار از سوى مؤسس يا مؤسسان و مسئولان فنى بيمارستان الزامى است.
تبصره - اعضاى هيئت علمى تمام وقت جغرافيائى دانشگاهها / دانشكدهها نمىتوانند در بيمارستانها، درمانگاهها و ... غيرسازمانى خود فعاليت نمايند.
فصل سوم- شرح وظايف مؤسسان:
ماده 12- اهم وظايف مؤسسان به شرح ذيل مىباشد:
الف) رعايت كليه قوانين و مقررات و دستورالعملهاى وزارت و فراهم نمودن زمينه لازم براى اجراى آنها.
ب) رعايت شئون پزشكى و ضوابط اسلامى، اخلاقى، و انسانى و آييننامه قانون انطباق امور پزشكى با موازين شرع مقدس و كليه دستورالعملهاى مربوطه مورد تأييد وزارت
ج) رعايت و اجراى نظريات و پيشنهادات مسئول فنى بيمارستان در امور پزشكى و فنى براساس ضوابط.
د) معرفى مسئولان فنى بيمارستان، مسئولان فنى بخشهاى پيراپزشكى (داروخانه، آزمايشگاه، راديولوژى و غيره) و كادر پيراپزشكى جوياى كار (با تأييد دانشگاه / دانشكده) براى تمام نوبتهاى فعال كارى و تمامى بخشهاى بيمارستان با رعايت فصل دوم مفاد همين آييننامه.
تبصره 1- جهت اخذ موافقت اصولى براى داير نمودن واحدهاى پيراپزشكى كليه مؤسسان و مسئولان فنى جوياى كار واحدهاى ياد شده بايد از قبل آمادگى خود را براى همكارى با بيمارستان اعلام نموده باشند، لازم به تأكيد است كه كليه واحدهاى فوقالذكر جزء لاينفك بيمارستان بوده و حق نصب تابلو در خارج بيمارستان را نداشته و نبايد داراى ورودى مستقل خارج از بيمارستان باشد. اين واحدها نمىتوانند از بيمارستان منفك و در خارج از آن كار كنند. حقوق مكتسبه براى ذينفعان منحصراً در بيمارستان قابليت اجرا دارد.
تبصره 2: افزايش بخشهاى بالينى و پاراكلينيك به غير از داروخانه، آزمايشگاه و راديولوژى منوط به اخذ مجوز جداگانه در چهار چوب نظام سطحبندى خدمات و ضوابط هر يك از آييننامههاى مربوطه بوده و جزو لاينفك بيمارستان محسوب مي گردد.
ه) كنترل و مراقبت وضعيت ساختمانى، تأسيساتى و امور پشتيبانى بيمارستان.
و) درخواست تعويض مسئول فنى با ذكر دليل و احراز آن توسط كميسيون قانونى.
ز) برنامهريزى و سازماندهى جهت جلب رضايت مراجعين و رعايت منشور حقوقى بيماران
ح) معرفى يك نفر از مسئولان فنى سه نوبت كارى بعنوان رابط با دانشگاه / دانشكده مربوطه كه نامبرده ضمن انجام وظايف واحد مربوطه، عهدهدار ايجاد هماهنگى لازم بين مسئولان فنى بيمارستان و دانشگاه / دانشكده ذيربط مىباشد.
ط) تعهد كتبى مؤسسان مبنى بر همكارى با وزارت و دانشگاه / دانشكده ذيربط در هنگام بروز حوادث غيرمترقبه و يا اعلام نياز از طرف آنها
ى) معرفى كتبى محل احداث بيمارستان در فاصله شش ماه بعد از موافقت اصولى، شروع به احداث بيمارستان در سال دوم بعد از موافقت اصولى و تكميل و تجهيز و راهاندازى آن به فاصله 18 ماه از اعلام محل بيمارستان براى بيمارستانهاى زير 50 تخت - تا 24 ماه براى بيمارستانهاى 50 تختخوابى و 48 ماه براى بيمارستانهاى يكصد تختخوابى
تبصره - عدم پيشرفت فيزيكى و تجهيزاتى به ميزان 75% به تشخيص كميسيون قانونى در مدت قيد شده موجب ابطال موافقت اصولى خواهد شد. در مواردى كه پيشرفت پروژه بيشتر از 75% باشد حداكثر 6 ماه تا يكسال مهلت براى اتمام پروژه داده خواهد شد.
فصل چهارم- شرح وظايف مسئولان فنى:
ماده 13- اهم وظايف مسئولان فنى بيمارستان عبارتند از:
الف) نظارت بر كليه امور فنى خدمات پزشكى و پيراپزشكى بيمارستان و پاسخگويى در ارتباط با اقدامات انجام شده مبتنى بر قوانين، مقررات و دستورالعمل هاى وزارت.
تبصره - با توجه به ضرورت حضور و كنترل و نظارت مستمر مسئول فنى در نوبت كارى مربوطه، مسئولان فنى در زمان قبول مسئوليت فنى نبايستى در محل ديگرى (مطب، بيمارستان و...) اشتغال داشته باشند و پروانه مسئوليت فنى همزمان نيز صادر نمىگردد.
ب) سرپرستى كليه بخشهاى بسترى، درمانگاه و فوريتهاى پزشكى (اورژانس)
ج) كنترل و مراقبت وضعيت بهداشتى، درمانى، تجهيزات پزشكى و داروئى بيمارستان
د) نظارت بر انتخاب، بكارگيرى و فعاليت نيروهاى انسانى واجد شرايط و صلاحيت براساس ضوابط مورد قبول وزارت براى قسمتهاى مختلف بيمارستان و نظارت بر فعاليتهاى آنان براساس مقررات موجود.
ه) ايجاد هماهنگى لازم بين واحدها و بخشهاى مختلف بيمارستانى و تشكيل جلسات مربوطه براساس دستورالعملهاى وزارت.
و) نظارت بر حفظ شئون پزشكى و اجراى ضوابط انطباق امور پزشكى با موازين شرع مقدس و دستورالعملهاى مربوطه.
ز) جلوگيرى از اعمال پزشكى غير مجازيا بدون انديكاسيونهاى علمى.
ح) رسيدگى به شكايات بيماران در امور فنى و پاسخگويى به انان و ساير مراجع ذيربط.
ط) نظارت بر جمع آورى اطلاعات و آمار مربوط به ارائه خدمات، نحوه فعاليت بيمارستان و تهيه گزارش در صورت درخواست مراجع ذيربط براساس قوانين - مقررات و دستورالعملها.
ى) كنترل و نظارت بر ارائه خدمات لازم به بيماران در تمام ساعات شبانه روز و ايام تعطيل با رعايت مقررات مصرح در اين آييننامه.
ك) كنترل و نظارت بر پذيرش موارد فوريتهاى پزشكى بدون پيش شرط و انجام خدمات درمانى لازم در مورد بيماران اورژانس و در صورت لزوم هماهنگى جهت اعزام بيمار به مراكز تخصصى واجد شرايط.
تبصره - بخش فوريتهاى پزشكى بيمارستانها براساس تخصص هايى كه مجوز آنرا دريافت كرده بايستى امكانات، نيروهاى تخصصى و كادر پيراپزشكى مورد نياز را براى درمان بيماران اورژانسى بصورت 24 ساعته در اختيار داشته باشد و هيچ بيمار اورژانسى به مركز ديگر نبايستى انتقال داده شود مگر در شرايطى كه در حيطه تخصصى بيمارستان نبوده كه در اينصورت پس از انجام اقدامات اوليه درمانى مستقيماً و يا از طريق ستاد هدايت و اطلاع رسانى دانشگاه مربوط اقدام به اخذ پذيرش ميگردد.
ل) نظارت بر گزارشدهى صحيح و به موقع مشخصات بيماران مبتلا به بيماريهاى واگير قابل گزارش، به مركز بهداشت شهرستان مربوطه.
تبصره - فهرست بيماريهاى واگير قابل گزارش و چگونگى گزارشدهى توسط وزارت مشخص و اعلام مىشود.
م) ارسال آمار كلى فعاليتهاى بيمارستان هر سه ماه يكبار به دانشگاه/ دانشكده مربوطه طبق فرم مخصوص كه از طرف وزارت در اختيار آنها قار مىگيرد.
ن) نظارت بر پذيرش بيماران و رعايت تعرفههاى مصوب دولت طبق ضوابط مربوطه.
س) اعلام نواقص و تخلفات ارتكابى در نوبتهاى كارى بيمارستان از وظايف و دستورالعملهاى مربوطه (از جمله اقدامات خلاف موازين اسلامى، قانون، شئون پزشكى و اخلاقى كادر پزشكى و پيراپزشكى) به مؤسس بيمارستان، وزارت، دانشگاه / دانشكده مربوطه، سازمان نظام پزشكى جمهورى اسلامى و ساير مراجع ذيربط)
ش) ايجاد هماهنگى بين مسئولان فنى و نظارت بر عملكرد آنها.
ض) شركت در جلسات هماهنگى تشكيل شده از طرف دانشگاه/دانشكده ذيربط.
ف) مسئولان فنى بيمارستان مىتوانند از مؤسسين بيمارستان نيز باشند و در هر حال هر فرد فقط مىتواند حداكثر مسئول فنى دو نوبت كارى در هر شبانه روز باشد.
تبصره 1- هر يكى از مسئولين فنى در نوبت كارى خود مسئوليت آن قسمت از وظايف مربوط به خود را كه در ارتباط با فعاليتهاى جارى بيمارستان است بعهده خواهند داشت.
تبصره 2- بيمارستان بايد داراى دفتر مخصوصى باشد و كليه مسئولان فنى موظفند همه روزه پس از پايان كار خود اقدامات انجام شده در بيمارستان را طبق ضوابط مربوطه يادداشت و يا مشكلات بوجود آمده را در آن ثبت، امضاء و مهمور به مهر نظام پزشكى نمايند.
تبصره 3- در صورت عدم امكان حضور هر يك از مسئولان فنى بيمارستان به مدت حداكثر 3 ماه با موافقت دانشگاه/دانشكده مربوطه، مسئول فنى موقت (جانشين) مسئوليتهاى وى را بعهده خواهد گرفت و در صورت غيبت بيش از سه ماه در سال بايستى فرد ديگرى بعنوان مسئول فنى طبق ضوابط معرفى گردد.
تبصره 4- نام و مشخصات بيماران اورژانس بايد در دفتر مخصوص ثبت و اسامى افراد فوت شده برحسب دستورالعملهاى وزارت با ذكر علت و زمانبندى تعيين شده به معاونت مربوطه دانشگاه/دانشكده گزارش شود.
ماده 14: بيمارستانها بايد حداقل يك دستگاه آمبولانس براى تمام ساعت در اختيار داشته باشند.
تبصره 1: آمبولانس بيمارستان صرفاً مجاز به انتقال يا جابجايى بيماران تحت درمان خود در موارد مورد نياز مىباشد.
تبصره 2: مشخصات فنى، تجهيزات، ملزومات، و خدمه آمبولانس براساس ضوابط مركز مديريت حوادث و فوريتهاى پزشكى خواهد بود.
فصل پنجم- شرايط ساختمان، تجهيزاتى و پرسنلى:
ماده 15- ضوابط فنى، مساحت زمين و كليه فضاهاى فيزيكى بيمارستان از قبيل اورژانس، درمانگاه سرپايى، بخشهاى بسترى، اطاقهاى عمل، بخشهاى پاراكلينيكى و خدمات تشخيصى نقشه ساختمان و تأسيسات بيمارستان بايد منطبق با استانداردهاى وزارت و ضوابط خاص بيمارستانى و تحت نظارت دفتر فنى دانشگاه/دانشكده مربوطه باشد.
تبصره 1- تأييديه نهايى وزارت مبنى بر انطباق اجراى ساختمان با نقشه مصوب اوليه جهت اخذ پروانه تأسيس و بهرهبردارى الزامى است.
تبصره 2- حداقل مساحت بناى قابل قبول به ازاى هر تخت بيمارستانى 50 متر مربع مىباشد.
تبصره 3- حداقل و نوع تعداد تختهاى بيمارستانى با توجه به نظر وزارت يا دانشگاه/دانشكده مربوطه براساس ضوابط تعيين شده (سطح بندى خدمات و...) خواهد بود ولى بهر حال نبايد از 32 تخت كمتر باشد.
ماده 16- كليه قسمتهاى بيمارستان از جمله محوطه اتاق عمل، اتاقهاى بسترى، سالن انتظار، آزمايشگاه و داروخانه بايد داراى وسائل ايمنى از جمله: كپسول ضد حريق نصب شده در محل مناسب، دستگاه مشخص كننده دود (smoke Detector) باشد و كليه كاركنان آموزشهاى لازم در اين زمينه را ديده باشند بطوريكه در هر شيفت افراد آموزش ديده حضور داشته باشند.
ماده 17- بيمارستان با توجه به بخشهاى مربوطه طبق ضوابط تعيين شده توسط وزارت بايد به تمام لوازم و تجهيزات فنى و ادارى مورد نياز منجمله سيستم برق اضطرارى مجهز باشد، استانداردهاى مربوط به تجهيزات فنى و ادارى طبق دستورالعملهاى مربوطه خواهد بود.
تبصره - بيمارستان بايستى داراى واحد مهندسى پزشكى بطور مستقل يا در قالب قرارداد همكارى به منظور نگهدارى و تعمير و كنترل كيفى دستگاهها و ملزومات پزشكى باشد.
ماده 18- نيروى انسانى و پرسنل فنى واجد شرايط مورد نياز بايد متناسب با نوع فعاليت بيمارستان بوده و طبق ضوابط تعيين شده توسط وزارت باشد.
فصل ششم- مقررات بخش تغذيه
ماده 19- بخش تغذيه بيمارستان بايد داراى دو واحد مديريت خدمات غذايى و مشاوره تغذيه و رژيم درمانى باشد.
ماده 20- واحد مديريت خدمات غذايى مسئول نظارت بر تهيه و توزيع غذا و بهداشت فضاى آشپزخانه و سالنهاى غذاخورى، و واحد مشاوره تغذيه و رژيم درمانى مسئول تكميل برگههاى اطلاعات تغذيهاى بيماران جهت استفاده در پرونده درمانى، تنظيم رژيمهاى غذايى، و ارائه مشاوره تغذيه به بيماران در حين بسترى و قبل از ترخيص مىباشد.
ماده 21- هر يك از دو واحد بخش تغذيه بايد داراى نيروى انسانى مستقل باشند.
تبصره 1: براى واحد مشاوره تغذيه و رژيم درمانى به ازاء هر 50 تخت بيمارستانى، يك كارشناس تغذيه در نظر گرفته شود.
تبصره 2: براى واحد مديريت خدمات غذايى با هر تعداد تخت بسترى يك نفر كارشناس تغذيه لازم و كافى مىباشد.
تبصره 3: در بيمارستانهايى كه كمتر از 50 تخت دارند، مسئوليت هر دو واحد بخش تغذيه مىتواند بر عهده يك كارشناس تغذيه باشد.
فصل هفتم- مقررات بهداشتى:
ماده 22- مقررات بهداشتى به منظور كنترل عفونت در بيمارستان به شرح ذيل مىباشد:
الف) هر بيمارستان بايد داراى يك كميته كنترل عفونت بيمارستان طبق ضوابط اعلامى وزارت باشد.
تبصره: مسئوليت نظارت بر برنامههاى كنترل عفونت بيمارستان از جمله عملكرد صحيح تجهيزات استريل كننده، آموزشهاى منظم و دورهاى پرسنل و عملكرد صحيح آن برعهده اين كميته است.
ب) بيمارستها مكلفند براساس دستورالعمل كشورى كنترل عفونت كه توسط وزارت اعلام مىگردد، اقدام نمايند.
ج) بيمارستانها بايستى وسايل محافظت فردى (Personal proteive Equipment) متناسب با بخش مربوطه فراهم نمايند.
د) هر يك از بخشهاى داخلى، اطفال و عفونى بايستى داراى حداقل يك اتاق يك تخته تحت فشار منفى داراى يك پيش ورودى و داراى سرويس بهداشتى (توالت و دستشوئى) مستقل براى بسترى بيماران نيازمند به ايزوله تنفسى باشند.
ه) بخش ICU بايد داراى اتاق پيش ورودى با دستشويى مناسب باشد.
و) اتاقهاى ايزوله تنفسى و اتاق انجام برونكوسكوپى بايد تحت فشار منفى باشند و تهويه آنها ضمن مجهز بودن به فيلتر HEPA، تواناى تعويض هوا حدود 15-10 مرتبه در ساعت را داشته باشد.
ز) اتاقهايس عمل بايد تحت فشار مثبت نسبت به فضاهاى بيرونى بوده و تهويه آنها 2-15 مرتبه در ساعت هوا را تعويض نمايد. در مسير جريان هوا بايد فيلترهاى اوليه براى گرد و غبار و فيلتر نهايى HEPA وجود داشته باشد.
ح) كليه پرسنل بويژه قسمت خدمات بيمارستان بايستى برعليه هپاتيت B و ساير بيماريهايى كه واكسيناسيون بر عليه آنهارا وزارت ضرورى مىداند واكسينه شوند.
فصل هشتم- مقررات بهداشت محيطى:
ماده 23- مقررات بهداشتى كه بايد در بيمارستانها رعايت شود به شرح ذيل مىباشد:
الف: درب اصلى بيمارستان بايستى از طريق يكى از خيابانهاى اصلى و يا فرعى، قابل دسترسى براى تردد وسايل نقليه از جمله آمبولانس، ماشينهاى آتش نشانى و... و دور از هر نوع مراكز مزاحم و آلوده كننده باشد.
ب: آب بيمارستان از شبكههاى عمومى آب آشاميدنى تأمين شده يا داراى شبكه آب خصوصى با رعايت استانداردهاى آب آشاميدنى كشور باشد و همچنين داراى مخزن ذخيره آب به ميزان كافى باشد و كنترلهاى بهداشتى در مورد مخازن ذخيره آب صورت گيرد.
ج) سيستم جمعآورى فاضلاب بيمارستان بايد سيستمى باشد كه سطوح، خاك، آبهاى سطحى و آبهاى زير زمينى را آلوده نكند، بند پايان و جوندگان به آن دسترسى نداشته باشد و متعفن و بد منظره نباشد با اولويت روشهاى زير:
1- چنانچه شهردارى داراى سيستم جمع آورى، تصفيه و دفع فاضلاب در حال بهرهبردارى و كارآمد باشد. دفع فاضلاب بيمارستان به سيستم همانند مشتركين فاضلاب عادى خواهد بود.
2- در مورد شهرهائيكه داراى شبكه جمعآورى فاضلاب بوده و فاقد تصفيه خانه باشد اتصال فاضلاب بيمارستان به شكبه پس از استفاده از سپتيك تانك و ضد عفونى كامل پساب بلامانع است.
3-